REHBERLİK BÜLTENİ

HAYME ANA MESLEKİ VE TEKNİK ANADOLU LİSESİ

REHBERLİK SERVİSİ BÜLTENİ

 BİLİNÇLİ TEKNOLOJİ KULLANIMI

Geçmişten günümüze pek çok kez teknolojinin yararları ve zararları konusunda tartışmalar yapılmış, kitaplar yazılmıştır. Şunu kabul etmek gerekir ki; Teknoloji sürekli gelişimini sürdüren büyük bir güçtür.   Hem bir fırsattır, hem de bir tuzaktır. 'Teknoloji faydalı mı zararlı mı?' sorusunun cevabı, 'Bıçak faydalı mı, zararlı mı?' sorusunun cevabı ile aynıdır. Cellat, elindeki bıçakla insan öldürürken, cerrah, elindeki bıçakla hayat kurtarır. Teknolojinin, celladın elinde mi, cerrahın elinde mi olacağına karar vermemiz gerekmektedir. 

EĞİTİMDE TEKNOLOJİNİN ROLÜ

 Eğitim öğretimin kalitesini arttırması nedeniyle, teknoloji eğitimde çok önemli bir yere sahiptir. Öğrenmenin daha kalıcı olması için teknolojiden yararlanırız. Öğrencilerin eğitim metaryel ve içeriklere ulaşmasında kolaylık sağlar. Okullarda kullanılan birçok teknolojik araç (akıllı tahta, bilgisayar...), birden fazla duyumuza hitap ederek öğrenmeyi kolaylaştırabilmektedir. Çünkü insanlar;

• ü  Okuduklarının → %10'unu
• ü  İşittiklerinin → %20'sini
• ü  Gördüklerinin → %30'unu
• ü  Görüp - İşittiklerinin → %50'sini
• ü  Söylediklerinin → %70'ini
• ü  Yapıp - söylediklerinin → %90'ını Hatırlar!

Tüm bu yararlarının yanı sıra teknolojinin kötüye kullanımının, çocuk ve ergenlerin ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini belirlemek ve gerekli önlemleri almak gerekmektedir.

• Ø  Teknoloji ve internetin denetimsiz, sınırsız ve amaçsız kullanılması,
• Ø  Gündelik yaşamı ve sorumlulukları aksatacak şekilde kullanması,
• Ø  Kullanımın uzun süreli olması,
• Ø  Uygunsuz içeriklere maruz kalınması,
• Ø  Fiziksel, sosyal, psikolojik ve zihinsel gelişimi olumsuz etkilemesi teknolojinin yanlış kullanıldığının göstergesidir.

·Teknolojnin Fiziksel Gelişime Etkileri

Fazla kullanımında uyku düzeni bozulabilir; çocuklar ve ergenler daha fazla televizyon seyredebilmek, internete girebilmek, daha fazla dijital oyun oynayabilmek ya da arkadaşlarıyla mesajlaşabilmek için daha az uyumaktadırlar. Uyku düzeni bozulduğunda ve ihtiyaç duyulan uyku karşılanmadığında kişinin; 

• Ø  Saldırgan ve dürtüsel davranışları artar,  
• Ø  Dikkat eksikliği artar,
• Ø  Beslenme sorunları ve kilo artışı oluşabilir (şekerli ve fast-food tüketimi ),
• Ø  Hareketsiz bir yaşama itebilir (kas ve eklem ağrıları).

·  Teknolojinin Psikolojik Gelişime Etkileri

Psikolojik gelişimde; bireyin ilgi ve yeteneklerinin farkında olması, eksik yönlerini geliştirmesi ve kendisiyle barışık olması beklenir. Teknolojinin amaçsız ve sınırsız kullanımıyla birey kendine psikolojik gelişim için gerekli olan soruları soramayabilir. Böyle olduğunda da, duygularını yönetebilmesi, iradesini güçlendirmesi, bir hedefe odaklanması çok zor olur.

·  Teknolojinin Sosyal – Duygusal Gelişime Etkileri

Bireyin diğer insanlarla iletişiminin seviyesine göre bir ilişki kurması, sağlıklı sosyal gelişim için önemlidir. Birey, çevresiyle ilişkisinde duygularını, düşüncelerini ve ihtiyaçlarını uygun şekilde ifade edebilmelidir. Sağlıklı sosyal becerilere sahip olmak isteyen bir kişi toplumun içerisinde yer alarak, toplumun kültürünü, gelenek ve göreneklerini, toplumun kabullerini ve retlerini bilerek ilişkilerini şekillendirmelidir. Teknolojinin yanlış kullanımı sosyal ve iletişim becerilerinde körelmeye sebep olabilmektedir

·       Teknolojinin Zihinsel Gelişime Etkileri

Zihinsel gelişimin sağlıklı olabilmesi için öğrenmeyi sevmeye, doğru kaynaklara yönelmeye ve bu kanalları doğru kullanmaya, zihnin temiz olmasına, düşünmeye ve okumaya ihtiyaç vardır. Teknolojinin yanlış kullanımı, kişinin zihinsel kapasitesini boşa kullanacak şekilde gereksiz bilgiyle doldurmasına sebep olur ve bilgi o kapasitenin içerisinde kendine yer bulamaz, yanlış ve zararlı bilgiler kişinin hayat kalitesini olumsuz etkiler. Zihin seyredilip unutulan eğlence görüntüleriyle dolmuş ve bilgi sevgisi kaybedilmişse teknolojinin kötüye kullanımı söz konusudur.

Kötüye kullanım uzun süre devam ettiğinde ve işlevselliğini yitirdiğinde ise teknolojinin bağımlılık boyutunda olduğu düşünülmektedir.

Sosyal Medya Bağımlılığı;

• Ø  Boş zamanlarda ilk akla gelen seçenekse,
• Ø  Gerçek hayatın önüne geçiyorsa,
• Ø  Günlük hayatın ve sorumlukların aksamasına sebep oluyorsa,
• Ø  Gerçek arkadaşlıkların yerini sanal arkadaşlıklar ve takipçiler aldıysa,
• Ø  Aşırı zaman alıyor ve ulaşılamadığında huzursuzluk oluşturuyorsa,
• Ø  Sürekli bir şeyler paylaşma ihtiyacı varsa sosyal medya bağımlılığından söz edilebilir.
• 
  
• Oyun Bağımlılığı;

• Ø  Giderek oyun başında daha fazla zaman geçiriliyorsa,

  Ø  Aile ya da arkadaşlarla vakit geçirmek yerine oyun oynamak tercih ediliyorsa,

  Ø  Oyunlardaki başarı ve ilerlemeler gerçek hayattaki başarılardan fazla önemseniyorsa,

  Ø  Aileden uzaklaşma ve oyunda geçirilen süreyle ilgili tartışmalar yaşanıyorsa,

  Ø  Oyun başında geçirilen fazla süre sonucu akademik başarının düşmesi, devamsızlığın artması, arkadaşlık ilişkilerinin bozulması, uyku problemleri gibi sorunların görülmesi durumunda oyun bağımlığından söz edilebilir.

• Bağımlılık insanı Nasıl Etkiler?

• Ø  Kişi kendi oluşturduğu sanal dünya içinde kaybolur ve sosyal yaşamdan kopar.

  Ø  Dışarıda ya da okulda arkadaşlarıyla etkileşim içinde olmak yerine eve kapanabilir.

  Ø  Saldırganlık, genel sağlık durumunda bozulma ve depresif davranışlar görülebilir.

  Ø  Kişiler arası duyarlılıklar azalır.

  Ø  Özgüvende düşüş olabilir.

  Ø  Sürekli uykusuz ve yorgun hissedilir.

  Ø  Sosyal kaygı düzeyi ve saldırganlık davranışları artar.

  Ø  Sosyal gelişimde belirgin ölçüde gerileme yaşanır. Kişi giderek yalnızlaşır.

  Ø  Sanal arkadaşlıkları fiziksel arkadaşlıklara tercih eder. Yüz yüze iletişim kuramaz.

  Teknolojiye Bağımlı Olmamak ve Bilinçli Kullanmak İçin Öneriler:

  Özellikle çocuk ve gençler teknolojinin kötüye kullanımından olumsuz etkilenmektedirler. Bunu önlemek için; İnternet kullanan çocuk ve gençlerin teknolojik aletler konusunda bilinçlendirilmesi ve iyi birer dijital okur-yazar olmaları gerekmektedir.

   Ebeveynler olarak bizler, teknolojiyi nasıl kullanacağını tam olarak bilmeyen çocuklarımızın yaşları ve gelişim dönemlerine göre teknolojik yönlendirmeler yaparak; yararlı, eğitici ve öğretici programlar tercih etmesini sağlamalıyız.

  Çocuk ve gençlere internet kullanımı hakkında, siber zorbalık ve internet dolandırıcılığı hakkında bilgi vermek gerekmektedir. Alışveriş ve dosya indirme gibi internet işlemlerini güvenli sitelerden yapması konusunda bilgi verilmelidir.

  Ayrıca çocukların kişisel bilgilerini korumayı ve başkalarının özel hayatına saygı duymayı bilmesi gerekmektedir. İnternet hesaplarında konum-lokasyon bilgisi, iletişim bilgisi, özel fotoğraf ve videolar paylaşılmamalıdır. Sosyal ağlarda gizlilik ayarlarına dikkat edilmeli ve hesap profili herkese açık olmamalıdır.

  Cep telefonlarına uygulama yüklenirken, uygulamanın telefondaki hangi bilgilere erişim izni isteyeceğine dikkat edilmelidir. Çok gerekli değilse uygulama indirilmemelidir.

  Cep telefonları ve bilgisayarlarda anti-virüs programı kullanılmalı ve kimden veya nereden geldiği net olmayan linklere tıklanmaması gerektiği çocuğa anlatılmalıdır.

  Çocuk ve gençler için ebeveyn denetimi olan arama motorları kullanılmalıdır. Uygunsuz içeriklere karşı e-posta filtresi kullanılmalıdır.

  Ebeveynler, çocuklarını bilişim suçları (terör ve suç örgütlerinin faaliyetleri, pornografi, kumar ve bahis oyunları... ) konusunda bilgilendirmeli ve uyarılarda bulunmalıdır.

  Anne ve babalar, çocuklarını telif hakları hakkında bilgilendirerek, dosya paylaşımı, metin/yazı alma, resim veya sanat eserlerini kullanma konularında kaynak belirtmeleri gerektiğini öğretmelidirler.

  Çocuk ve gençlerin teknolojik alet kullanımları için bir sözleşme hazırlamak, dikkat edilecek noktalar için hatırlatıcı olabilir.

  Dijital bağımlılığa karşı belirli aralıklarla dijital detoks tavsiye edilebilir. Sosyal medyada ve oyunda geçirilen süreyi sınırlamak için saat veya telefonda bir zamanlayıcı ayarlanabilir. Böylece, günlük işlere odaklanma ve dikkati toplama kolaylaşır.   

  Sosyal çevreyle kaliteli vakitler planlamak, sanal dünyadan çıkıp gerçek hayatın işlevselliğini fark ettirecektir.

  Çocuk ve gençlerde fazla ekran kullanımının önüne geçmek için alternatif etkinlikler, sportif ve sanatsal faaliyetler planlanabilir.  

  Teknolojiye bağımlı olmamak için, teknoloji kullanımını kısıtlamak gerekmektedir. Türkiye Bağımlılıkla Mücadele (TBM) Eğitim Programı kaynaklı, Yeşilay'ın ve pedagoji derneğinin önerdiği ekran süreleri aşağıdaki gibidir.